بنابه جایگاه سه واژه ی تعقل، اجتماع وقرآن، که در اینجا جمع شده برارزش وقدرموضوع این تحقیق می افزاید؛ بدین ملحوظ درین مقاله به مباحث چون آثار اجتماعی تعقل برتوحید، تصدیق رسالت انبیاء، وحدت وزیست مسالمت آمیز، عدم تفرقه، پایداری عدل وقسط اجتماعی، حیات اجتماعی، رعایت احکام، آزادی اندیشه ورهائی ازتقلید کورکورانه وپرهیزازخرافات اجتماعی و...که عملا امروزه جوامع اسلامی دچارآن گردیده اند. اشاره شده است، البته مباحث ذکرشده بیشتر بردیدگاه دومفسربزرگ (تفسیرکبیر والمیزان) استناد شده وازتفاسیر دیگر نیز استفاده گردیده است.محقق به اثبات تأثیر اجتماعی تعقل برهریک ازموضوعات فوق الذکر با استنادبه آیات ودیدگاه مفسران، پرداخته و برتغییر وضعیت کنونی عالم اسلام تأکیددارد، وراه بیرون رفت ازچنین وضعیت را بازگشت عموم به اصل شرع ومنابع اصیل دین توأم باعقلانیت می داند؛ محقق گرچه به دیدگاه های عقل گرایان ومباحث فلسفی اشاره نکرده؛ اماعقل وعقلانیت واقعی رادر درون دین مبین اسلام وآیات صریح قرآن عظیم الشأن، می داند. کلیدواژه: آثار، تعقل، خرد، اجتماع.
)